AK Parti hükümetleri yapısal reformlara ve dev projelere imza attı

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın liderliğinde, 14 Ağustos 2001'de Türkiye'nin 39. partisi olarak kurulan AK Parti, Türkiye siyasetinde 23 yılı geride bıraktı.

AK Parti, kuruluşunun hemen sonrasında yapılan 3 Kasım 2002'deki genel seçimden birinci parti olarak çıktı. Kurulduğu günden bu yana girdiği tüm genel seçimlerde birinci parti olmayı başaran AK Parti'nin kurduğu hükümetler, süreçte çok sayıda önemli icraata imza attı.

AA muhabirinin yaptığı derlemeye göre, AK Parti iktidarlarında Türkiye'de öne çıkan bazı gelişmeler şöyle sıralandı.

- Eğitim

Eğitimde fırsat eşitliğini sağlamak adına üniversitelerde başörtüsü yasağı kaldırıldı. 2014'teki yönetmelik değişikliğiyle ortaöğretim kurumlarında öğrencilerin de başörtüsü takabilmesinin önü açıldı. 1998 yılından bu yana üniversiteye girişte uygulanan katsayı farkı kaldırıldı.

Üniversitelerde dönem harçları kaldırılırken, ilköğretim ve ortaöğretimde okul kitapları ücretsiz hale geldi.

Zorunlu eğitim, 8 yıldan 12 yıla çıkarıldı. Düzenlemeyle kademeler, 4 yıl süreli ilkokul, 4 yıl süreli ortaokul ve 4 yıl süreli lise olarak yapılandırıldı.

Üniversitelerde birinci öğretimde katkı payı uygulaması kaldırılırken, üniversite sayısı 208'e yükseltildi.

- Ekonomi

1 Ocak 2005'te Türk lirasından 6 sıfır atıldı, 2013 itibarıyla Türkiye'nin Uluslararası Para Fonu'na (IMF) olan borcu kapatıldı.

2002'de toplam yıllık 36 milyar dolar ihracat yapan Türkiye, 2024 Temmuz ayında 22 milyar 512 milyon dolar ihracat gerçekleştirdi. Bu rakam, tüm zamanların en yüksek temmuz ayı ihracatı olarak kayıtlara geçerken, yıllıklandırılmış ihracat da 261,5 milyar dolara ulaşarak Cumhuriyet tarihi rekorunu kırdı.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, toplam rezervleri ağustos ayı itibarıyla 150 milyar doları aştı.

- Enerji

Türkiye'nin Karadeniz'deki ilk milli derin deniz sondajını gerçekleştiren Fatih sondaj gemisi, Sakarya Gaz Sahası'nda doğal gaz keşfetti. Şırnak'ın Gabar Dağı'nda petrol bulundu.

Türkiye'nin denizlerde doğal gaz ve petrol arama çalışmalarına yönelik sismik ve sondaj faaliyetleri için kurduğu enerji filosunda, Fatih, Yavuz, Kanuni ve Abdülhamid Han sondaj gemileri ile Barbaros Hayrettin Paşa ve MTA Oruç Reis sismik arama gemileri olmak üzere toplam 6 gemi bulunuyor. Sakarya Gaz Sahası'ndaki gaz üretiminde kullanılmak üzere Türkiye'nin enerji filosuna gaz işletme platformu gemisi dahil edilecek ve gemi sayısı 7'ye yükselecek.

Türkiye'nin ilk nükleer güç santrali Akkuyu NGS'nin devreye girmesi için yürütülen çalışmalar sürüyor.

- Sağlık

AK Parti iktidarında sağlıkta yapılan en önemli değişikliklerden birisi, tüm sağlık kuruluşlarının tek çatı altında toplanması oldu. SSK, Emekli Sandığı ve Bağ-Kur, tek çatı altında toplanarak Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kuruldu.

Aile hekimliği uygulaması başlatıldı. Türkiye'nin ilk şehir hastanesi 2017'de Yozgat'ta faaliyete geçirildi. Ardından 2018'de Türkiye'nin sağlık alanındaki en büyük kamu-özel işbirliği projesi ve dünyada tek seferde inşa edilen en büyük hastane olan, 1 milyon 312 bin metrekare kapalı alan üzerine kurulu Ankara Bilkent Şehir Hastanesi açıldı.

Türkiye'de özellikle büyükşehirlerde şehir hastaneleri hayata geçirilerek, kapsamlı sağlık hizmeti sunulması sağlandı.

- Kültür

AK Parti iktidarı döneminde din ve inanç özgürlüklerine yönelik önemli adımlar atıldı.

Bu kapsamda, Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi 2020'de, Kariye Camisi 2024'te ibadete açıldı. 2022'de Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde "Alevi-Bektaşi Kültür ve Cemevi Başkanlığı" kuruldu. Azınlık vakıflarının mülklerinin iadesi sağlandı.

Türkiye, UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerine kaydettirdiği 30 kültürel mirasıyla en çok kültürel değer kaydettiren ikinci ülke konumuna yükseldi.

Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrasının Ada Ankara ve yenilenen Atatürk Kültür Merkezi'nin (AKM) açılışı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın katılımıyla yapıldı.

Van Akdamar Kilisesi, Trabzon Sümela Manastırı, Edirne Büyük Sinagogu gibi dini yapılar restore edildi.

"Tarihin sıfır noktası" olarak nitelendirilen Göbeklitepe, UNESCO Dünya Mirası listesine girdi.

"Teştepeler Projesi" ile başta Karahantepe olmak üzere, Göbeklitepe benzeri 12 alanda arkeolojik kazı ve araştırmalar sürdürülüyor.

2002'den bu yana 12 bin 139 tarihi eserin Türkiye'ye iadesi sağlandı.

- İnsan hakları ve yargı

Türkiye'de, AK Parti'nin iktidara geldiği 2002'den bu yana insan hakları ve yargı alanında da çeşitli yasal düzenlemelere imza atıldı.

Kamuda başörtüsü yasağı uygulaması sona erdirildi.

Yükseköğretim Kurulunun ve Milli Güvenlik Kurulunun sivilleştirildiği 2003'ten sonra Devlet Güvenlik Mahkemeleri kapatıldı.

Anayasa'da yapılan en önemli değişikliklerden biri idam cezasının kaldırılması oldu. 7 Mayıs 2004'te, 1982 Anayasası'nın 10 maddesi değiştirildi. Anayasa'nın 38. maddesinde yapılan değişiklikle "ölüm cezası" Anayasa'dan tamamen çıkarıldı, tüm suçlar için ölüm cezası kaldırıldı.

Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi sağlandı, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçildi.

Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru hakkı getirildi. İstinaf kanun yolunun kurulmasıyla yerel mahkeme kararlarının yeniden gözden geçirilmesi sağlandı.

Farklı dil ve lehçelerde siyasi propaganda ile eğitim ve kültürel faaliyetlerin yapılabilmesine olanak tanındı. Kürtçe yayınların önü açıldı.

- Seçme ve seçilme hakkına ilişkin düzenlemeler

Milletvekili seçilme yaşı önce 30'dan 25'e, ardından da 18'e indirildi.

Milletvekili sayısı 550'den 600'e çıkarıldı. Siyasi partilerin seçim barajı yüzde 10'dan yüzde 7'ye düşürüldü.

- Teknoloji

Aynı dönemde, sanayi ve teknoloji alanında da önemli atılımlar yapıldı.

25 Haziran 2018'de Türkiye'nin Otomobili Girişim Grubu (Togg) kuruldu. Togg'un ilk aracı 2022'de seri üretim bandından indirildi.

Türkiye'nin ilk yerli ve milli gözetleme uydusu İMECE uzaya fırlatıldı.

Türkiye'nin insanlı uzay misyonu kapsamında, ilk Türk astronot Alper Gezeravcı'nın da içinde bulunduğu SpaceX'e ait uzay aracı, Uluslararası Uzay İstasyonu'na gönderildi.

Türkiye'nin ilk yerli ve milli haberleşme uydusu Türksat 6A, ABD'nin Florida eyaletinde bulunan Cape Canaveral Uzay Kuvvetleri İstasyonu'ndan uzay yolculuğuna başladı.

- Savunma sanayi

Savunma sanayisindeki dışa bağımlılık oranı, yerli ve milli olarak geliştirilen ürünler sayesinde yüzde 80'den yüzde 20 seviyesine indi.

Türk savunma sanayisi, milli hava araçları çalışmalarıyla "helikopter/uçak/İHA kategorisinde" HÜRKUŞ, Bayraktar TB2, AKSUNGUR, Bayraktar AKINCI TİHA, HÜRJET ve KAAN'ı gökyüzüyle buluşturdu. T129 Atak Taarruz ve Taktik Keşif helikopterleri de hizmete alındı.

Envantere giren Türk İHA ve SİHA'ları, Türk Silahlı Kuvvetlerinin terörle mücadelesinde etkin olarak kullanılmaya başlandı.

Bayraktar TB3, Bayraktar KIZILELMA ve ANKA III'ün test uçuşları devam ediyor. Türkiye'ye havadan gelecek tehditlerin bertaraf edilmesi amacıyla başlatılan Çelik Kubbe Projesi, Türk şirketlerinin son dönemde geliştirdikleri yerli ve milli sistemlerle "eşsiz" bir kalkan oluşturulmasını sağlayacak.

Türk SİHA'ları, Azerbaycan ordusunun, Karabağ'daki 30 yıla yakın süren Ermeni işgaline son vermesinde kilit rol oynadı.

Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı koordinasyonunda Türk Havacılık Uzay Sanayii tarafından yürütülen Türkiye'nin en önemli teknoloji projelerinden KAAN, ilk uçuşunu yaptı.

Türkiye'nin ilk SİHA gemisi TCG Anadolu, Türk donanmasının hizmetine girdi.

- Güvenlik

AK Parti hükümetleri döneminde, terörle mücadelede "terörü kaynağından kurutma stratejisi"yle hareket edildi. Sınır güvenliğini sağlamak amacıyla sınır ötesinde Suriye ve Irak'ın kuzeyinde büyük askeri operasyonlar düzenlendi.

Yurt içi güvenliği sağlamak için alınan önlemler arasında, 81 ilde hayata geçirilen kameralı güvenlik sistemi MOBESE öne çıktı.

- Ulaştırma

Ulaştırma alanında dört bir tarafı duble yollarla örülen Türkiye, AK Parti döneminde yüksek hızlı trenle tanıştı.

Ulaştırma alanında Marmaray, Avrasya Tüneli, Yavuz Sultan Selim Köprüsü, Osman Gazi Köprüsü, 1915 Çanakkale Köprüsü gibi dev yatırımlar hayata geçirildi. Türkiye'deki havalimanı sayısı 58'e çıkarılırken, İstanbul Havalimanı dünyanın en iyi ve en yoğun havalimanları arasında yer aldı.

e-Devlet uygulaması hayata geçirilerek binlerce kamu işleminin dijital ortamda yapılması sağlandı. 1 Ağustos 2024 itibarıyla e-Devlet kullanıcı sayısı 66 milyonu aştı.

- Dış politika

Türkiye, etkili ve insani dış politika anlayışıyla küresel ve bölgesel krizlerin çözümünde arabulucu aktör olarak öne çıktı.

Rusya-Ukrayna savaşının sebep olduğu gıda krizinin çözümünde, Türkiye'nin öncülüğündeki tahıl koridoru girişimi önemli rol oynadı. Türkiye'nin arabuluculuğu ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın gayretleriyle Tahıl Koridoru Anlaşması imzalandı. Anlaşmayla, yaklaşık 33 milyon ton tahılın, dünyanın çeşitli ülkelerine taşınması sağlandı. Süreçte kesintiye uğrayan tahıl koridorunun yeniden canlandırılması için diplomatik temaslar sürdürülüyor.

Dış temsilcilik sayısı 261'e çıkartıldı

2009'da Davos'daki Dünya Ekonomilk Forumu panelinde Şimon Peres karşısındaki "One minute" çıkışıyla ses getiren Erdoğan, İsrail'in 7 Ekim'den bu yana Gazze'ye yönelik saldırıları karşısında da etkili bir duruş gösterdi, İsrail'in saldırılarının durdurulması için dünya kamuoyuna çağrı yaptı.

Gazze'ye en çok insani yardım gönderen ülke konumunda bulunan Türkiye, diğer insani yardımların ulaştırılması için de öncü rol oynadı.

Uluslararası Adalet Divanına (UAD) İsrail aleyhindeki soykırım davasına müdahillik başvurusunda bulundu.

Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) da terörle mücadeledeki başarılı operasyonların yanı sıra istihbarat diplomasisini başarıyla uyguladı.

Son olarak MİT tarafından Ankara'da koordine edilen takas operasyonu, İkinci Dünya Savaşı sonrası yapılan en büyük takas olarak tarihe geçti. Ankara'da gerçekleşen takas operasyonu kapsamında, ABD'den 2, Almanya, Polonya, Slovenya, Norveç ve Rusya'dan birer olmak üzere 7 uçak ile 26 kişi Türkiye'ye nakledildi. Operasyon kapsamında, 2'si çocuk 10 rehinenin Rusya'ya, 13 rehinenin Almanya'ya, 3 rehinenin de ABD'ye nakli sağlandı.

- Çevre ve şehircilik

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan'ın himayesinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca 2017'de hayata geçirilen Sıfır Atık Projesi, küresel bir çevre hareketi ve dünya markası haline geldi. Proje ile bugüne kadar 59,9 milyon ton geri kazanılabilir atık ekonomiye kazandırıldı, 188 bin binada Sıfır Atık Yönetim Sistemi'ne geçildi, 5,9 milyon ton sera gazı salımı önlendi.

81 ilde 100 milyon metrekare millet bahçesi hedefi ile başlatılan proje kapsamında millet bahçelerinden 262'si tamamlandı, 254'ünün yapımı sürüyor.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, TOKİ eliyle 2002 yılından bu yana 1 milyon 401 bin konut inşa etti.