Binalara karekod geliyor... Esra İnhanlı: “Yapı Denetim kuruluşları olarak kefiliz”

LİDER BURSA / Burak TOK

Lider Haber TV'de Neslihan Çelik Alkoçlar’ın hazırlayıp sunduğu Nesli Yaşam’ın konuğu Yapı Denetim Kuruluşları Birliği Bursa Şube Başkanı Esra İnhanlı oldu. Sözlerine yapı denetim kuruluşun ortaya çıkış süreciyle başlayan İnhanlı, “Yapı denetim kuruluşlarının 1999 Marmara depremi sonrasında 2000 yılında 595 sayılı kanun hükmünde kararnameyle başlatılmıştı. Sonrasında 2001 yılında da aralarında Bursa’nın da olduğu 19 pilot ilde 4708 sayılı kanun ile yürürlüğe girmiştir. Hemen akabinde yapı denetim firmaları kurulduğunda firmalar bir oluşum, bir birlik, bir ortak hareket etme bilinciyle bir dernekleşme yoluna gittiler ve 2000 yılında aslında Yapı Denetim Kuruluşları Birliği Derneği kuruldu. Bursa'da da 2005 yılında şubeleşmiş ve o yıldan bu yana da Bursa'da yapı denetim kuruluşları birliği olarak faaliyet göstermiştir” ifadelerini kullandı.

2019 YILI MİLAT!..,

Yapı denetim kuruluşlarının görevleri konusunda açıklamalarda bulunan İnhanlı, “Yapı denetim sistemi kurulduğu andan bugüne kadar pek çok revizyon geçirmiş. Tabii ki bu revizyonların hepsi sisteme fayda sağlayacak şeyler. Çünkü sahada uygulamalar yapıldıkça bazı eksiklikler, bazı hatalar tespit edilip o yönde güncellemeler yapılmış.  2019 yılına kadar hep aynı şekilde aynı yönetmelik üzerinden devam eden süreç 2019 yılında bir devrim niteliğinde revizyon geçirdi. Havuz sistemi dediğimiz elektronik ortamda vatandaşın yapı denetimini kendisi seçmeden bakanlık nezdinde yapılan bir uygulamayla havuz üzerinden belirli bir mantıklı bir sırayla o işleri atıyor. Çünkü önceden müteahhittin veya yapı sahibinin gel benim binamı denetle, ben de sana parasını ödeyeyim diyerek denetim yaptırdığı bir sistemdi. Yapı denetimlerin de bu şekilde gücü çok arttı. Şunu parantez içinde belirtmek istiyorum. Ben yaklaşık 25 yıldır bu sektördeyim. Yani inşaat sektöründeyim. Bunun 10 yılı da yapı denetimine geçti. 10 yıldır yani 2019 öncesi de ben bu iş süreci yaptım.10 yıldır benim gözlemlediğim aslında bir yapı sahiplerinin de müteahhitlerin de özellikle yapının taşıyıcı sistemi yani depremi etkileyecek noktadaki kısımda asla bir tasarrufta bulunmadıkları yönünde. Bulunulan tasarruflar farklı. İşte alan kazanımları gibi birtakım şeyler. Ama tabii ki yine de 2019 sonrasında bu yapı denetim sistemine, bu havuz sistemine ek destekleyici, ilave kanunlar da mesela elektronik beton izleme sistemi adı altında bir sistem geldi. Bu elektronik beton izleme sisteminde hangi mikserden hangi beton santrali, hangi saatte, hangi şantiyede, kaç adet numune alıyor? O numuneleri hangi laboratuvarda hangi denetçi veya işte ilgili görevli testlerini yapıyor? Hangi yapı denetim firması o betonun, numunenin alınması sırasında şahitliğini yapıyor ve buna istinaden de bu numuneler kırılana kadar sonuçları yani laboratuvar deneyleri ortaya çıkana kadar standart gereği kürlenme şartlarını taşıma ve saklama şartlarını sağlıyor. Hepsinin elektronik ortamda izlenebildiği dolayısıyla betonun kalitesinin çok yüksek tutulduğu bir dönemdeyiz ve bu sisteme ilave bir uygulama getirildi” dedi.

DENETİMDEN GEÇENDE HASAR TESPİTİ OLMADI

Yapı denetim sisteminden geçmiş 2019 yılı öncesi yapılan binalar hakkında da bilgiler veren İnhanlı, “Yapı denetim sistemi oturduğundan ve kurulduğundan beri süregelen depremlerde yapılan tespitlerde denetim geçirmiş hiçbir binada taşıyıcı sisteme ait hasar tespit edilmedi.

En son Elâzığ ve İzmir depremlerinde bizler de Bursa olarak da tüm yapı denetimler sayın bakanımız Murat Kurum'un çağrısı üzerine hepimiz İzmir depreminde sahalardaydık ve bu burada hasar tespitlerinde bulunduk. Yapılan hasar tespitleri sonucunda ortaya çıkan tablo bizler için gerçekten çok sevindiriciydi. Çünkü dediğim gibi denetimli hiçbir binada hafif hasar dışında hiçbir hasar tespit edilmedi. Yapı Denetimden geçen hiçbir bina da kimsenin burnu kanamadı. Bu bizim gurur kaynağımızdır, sevincimizdir. Biz denetimli binaların deprem esnasında taşıcıyı sistemi ile ilgili dayanımına bizler Yapı Denetim Kuruluşları olarak kefiliz” diye konuştu.

A’DAN Z’YE

Yapı Denetim Kuruluşlarının binanın ilk yapımından itibaren denetim yaptığını aktaran İnhanlı, “Sizlere yeni sistemden bahsetmek istiyorum. Yeni sistemde bir vatandaşın arsası var ve o arsasına bir bina yapmak istiyor diyelim. Öncelikle vatandaşımızın bir mimar ile tanışıp projelendirmesini yaptırması gerekiyor. Bu projelendirme yapıldıktan sonra bakanlığın ulusal yapı denetim sistemi dediğimiz bir sistemine bu projesinin bilgilerini giriyor. Bu projeyi giren mimari proje müellifi projesini ilgili idaresinden hangi bölgedeyse yapılacağı yapı o bölgenin ilgili idaresinden onaylattıktan sonra bakanlığın sistemine gönderiyor ve bakanlığın sisteminden direkt yapı denetimi tayin ediliyor. Bu yapı denetimi de işte belirli birtakım kriterlere göre tespit ediliyor.  Bu belirlenen yapı denetim firması. Artık mimar projesiyle birlikte atanmış olan işin tüm ruhsatlandırma, ruhsat sonrasında inşaatın başlaması ve yapı sahibinin yani müteahhittin teslimine kadarki süreçlerde hep sorumludur. Yapı denetimlerin bina bittikten sonra da aslında sorumlulukları devam ediyor. 15 yıl taşıyıcı sisteminden, 2 yılda binayla ilgili malzeme ve malzemenin özelliklerinden sorumluluğumuz var.  Tabiî ki bu hizmetimizin bir bedeli de var bu rakam inşaat maliyetinin yüzde 1,5 kadardır” şeklinde konuştu.

BİNALARA KAREKOD GELİYOR

Bina kimlik sistemi adı altında yeni projenin başladığını da aktaran İnhanlı, “Biz bu sisteme kısaca BKS diyoruz. Bu sistem için 2021 yılında çalışmalar başladı. Binalarınızın bir tabelası olacak. O binaya ait bir karekod olacak ve o karekodu bir vatandaş telefonundan okuttuğu zaman o binanın tüm özelliklerini görecek. Kimler ne yapmış? Hangi beton sınıfı kullanılmış? Yapı denetim durumu ve ruhsat süreçlerine dair tüm bilgileri orada olacak.  Bu uygulama beş yıl sonra başlayacak. Daha doğrusu 4 yıl kaldı diyebiliriz. 2026 yılında başlayacak olan ve tekrar yine yapı denetimler tarafından bu binalar yeniden denetlenecek” diye konuştu.

KAMU BİNALARI DENETİM DIŞINDA

Bugün itibarıyla Bursa'da denetlenen inşaat alanı metrekaresi 36 milyon 446 bin civarında olduğunu ifade eden İnhanlı, “Tabii ki bunun için de şu an aktif olarak denetlenenler de var. Bir sebeple inşaatı durmuş bekleyen, işte müteahhit beklemiş, şantiye şefi istifa etmiş veya bir sebeple devam edemeyen inşaatlar da var ama bunun içinde bitmiş yapı kullanma izni veya işte iş bitirme almış yapılar yok. Eski binalardaki denetim süreçleri ise yapı denetim kuruluşlarının dışında kalıyor. Hani gelin benim binamı denetleyin diye yapı denetimlere başvurulmuyor. Burada bu işi yapan baka firmalar var.  Biz bu sisteme risk analizi diyoruz. Bu işi yapan firmaların çok ayrı programları var. Simülasyon hazırlıyorlar. O durumda yapının nasıl nerelerinden zarar göreceğine ait bir tespit yapılıyor. Risk tespitleri yapılıyor ve birtakım deneyler yapılıyor.  Binan kolonlarından ve belli noktalarından numuneler alınıyor. O numunelerin deneyleri yapılıyor. İşte içindeki donatılarla ilgili röntgenler çekiliyor. O donatıların özelliklerine bakılıyor ve buna göre eğer yapının riskli olduğu tespit edilirse güçlendirme dediğimiz ruhsatlandırma süreci başlıyor. Burada yapı denetimler yine görev alıyor. Güçlendirme sürecinde bir yapı denetim ataması gerçekleşiyor ve o yapı denetim firması da onunla ilgili güçlendirme sürecini takip ediyor. Ancak şunu da söylemek istiyorum: Kamuya ait kentsel dönüşümlerde biz maalesef görev alamıyoruz. Bunun da mücadelesini vermeye çalışıyoruz. Kamu binalarının da denetleme ve denetimini yapmak istiyoruz. Kamuya bağlı okullar, hastaneler ve TOKİ gibi alanlarda maalesef biz denetim yapamıyoruz. Kamu kamuya ait yapıların denetimlerini de biz üstlenmek istiyoruz” dedi.