Enflasyona en belirgin katkı temel mal ve hizmetten geldi!

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Temmuz ayı fiyat gelişmeleri raporunu açıkladı. Raporda enflasyondaki artışa en belirgin katkının temel mal ve hizmet gruplarından geldiği belirtildi.

Rapora göre, temel mal grubunda yıllık enflasyon tüm alt gruplarda yükseliş kaydetti. Bu dönemde, yıllık enflasyon hizmet grubunda lokanta-otelde gerilerken, ulaştırma ve kirada daha belirgin olmak üzere diğer alt gruplarda artmıştır. Alkollü içecekler ve tütün ürünleri fiyatlarındaki artışta tütün ürünlerindeki vergi ayarlamasının sınırlı etkisinin yanı sıra üretici firmaların fiyatlama davranışları etkili oldu.

Gıda grubunda yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada sınırlı bir düşüş kaydetmiş, işlenmiş gıdada ise yükselmeye devam etti. Enerji enflasyonu, uluslararası enerji fiyatlarındaki görünüme paralel olarak gerileyen akaryakıt ve tüp gaz fiyatlarıyla düşüş gösterdi. Uluslararası emtia fiyatlarının etkileriyle rafine petrol ve ana metal fiyatlarında gerileme gözlense de özellikle diğer enerji kalemlerinin etkisiyle üretici enflasyonundaki yükseliş sürdü. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin mevsimsellikten arındırılmış aylık değişimi bir önceki aya göre artışa işaret ederken, göstergelerin yıllık enflasyonlarındaki yükseliş devam etti.

Temmuz ayında tüketici fiyatları yüzde 2,37 oranında artmış ve yıllık enflasyon 0,98 puan yükselerek yüzde 79,60 oldu. Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 4,04 ve 4,43 puan artarak yüzde 68,46 ve yüzde 61,69 olarak gerçekleşti.

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre temel mal, hizmet, alkol-tütün-altın ve gıda gruplarının katkıları sırasıyla 1,44; 0,75; 0,45 ve 0,32 puan artarken enerji grubunun katkısı 1,98 puan azaldı.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle incelendiğinde, aylık artış C endeksinde daha belirgin olmak üzere her iki endekste de önceki aya kıyasla yükseldi. Aylık fiyat artışları B endeksini oluşturan alt gruplardan temel mallarda artarken, hizmette yatay seyretmiş, işlenmiş gıdada ise yavaşlamıştır. Hizmet fiyatları Temmuz ayında yüzde 3,20 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 2,76 puan yükselişle yüzde 51,45 oldu. Bu dönemde, yıllık enflasyon lokanta-otelde sınırlı bir miktar gerilerken diğer alt gruplarda yükseldi. Ulaştırma hizmetlerinde fiyatların yüzde 5,01 oranında artmasıyla alt grubun yıllık enflasyonu yüzde 90,71 seviyesine ulaşmıştır. Karayolu ve demiryoluyla şehirler arası yolcu taşımacılığı ile havayolu taşımacılığının yanı sıra otobüs ile şehir içi yolcu taşımacılığı ve kargo ücretleri ulaştırma grubunda dikkat çeken kalemler oldu. Temmuz ayında lokanta-otel alt grubunda fiyat artışları (yüzde 2,49) hız kesmiş, yıllık enflasyon yüzde 79,14 oldu. Kira alt grubunda aylık artış (yüzde 4,24) Temmuz ayında hızlanmıştır. Diğer hizmetlerde genele yayılan fiyat artışları gözlenirken, haberleşme alt grubunda internet ücretleri öne çıkmıştır. Temel mal fiyatları Temmuz ayında yüzde 3,67 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 6,07 puan artışla yüzde 70,93 olarak gerçekleşti. Bu dönemde, yıllık enflasyon tüm alt gruplarda yükseldi.

Dayanıklı mal fiyatları (altın hariç) Temmuz ayında yüzde 3,85 oranında artmış, bu gelişmede beyaz eşya (yüzde 5,44) ve otomobil (yüzde 4,34) fiyatları ana belirleyici oldu. Böylelikle, bu alt grupta yıllık enflasyon yüzde 84,93 seviyesine ulaşmıştır. Diğer temel mallarda fiyat artışları grup geneline yayılmakla birlikte ilaç, ev ile ilgili temizlik malzemeleri ve kişisel bakım ürünleri öne çıkmış, grup aylık enflasyonu yüzde 4,47 olarak gerçekleşti. Giyim ve ayakkabı grubunda fiyatlar mevsim normalinin aksine yüzde 1,74 oranında artmış, yıllık enflasyon 5,10 puan yükselişle yüzde 31,45 oldu. Enerji fiyatları Temmuz ayında yüzde 3,13 oranında gerilemiş, grup yıllık enflasyonu 22,06 puanlık düşüşle yüzde 129,27 seviyesinde gerçekleşti. Bu gelişmede, uluslararası ham petrol fiyatlarındaki geri çekilmeyi takiben akaryakıt fiyatlarında gözlenen düşüşün etkisi hissedilmiştir. Temmuz ayında akaryakıt fiyatları yüzde 8,18 oranında azalmış, alt grup yıllık enflasyonu 37,11 puan düşüşle yüzde 214,87 seviyesine gerilemiştir.

Tüp gaz fiyatları da uluslararası gelişmelerinden olumlu etkilenmiş ve yüzde 3,98 oranında düşüş kaydetti. Diğer yandan, şebeke suyu fiyatlarındaki artış eğilimi devam etti. Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları Temmuz ayında yüzde 3,15 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 0,72 puan yükselerek yüzde 94,65 oldu. Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada 0,65 puan düşüşle yüzde 91,00'a gerilerken, işlenmiş gıdada 1,98 puan artışla yüzde 98,02 seviyesine yükseldi. İşlenmemiş gıda grubunda mevsimsellikten arındırılmış veriler son iki aydır gerileme kaydeden taze meyve sebze fiyatlarında bu dönemde yükselişe işaret etti. Diğer işlenmemiş gıda kaleminde yumurta, pirinç, patates ve bakliyat fiyatlarındaki artış dikkat çekmiştir. İşlenmiş gıda fiyatlarında görülen yüzde 3,61 oranındaki artışta ise ekmek-tahıllar ile kahve-çay-kakao ve alkolsüz içecek alt grupları öne çıkmıştır.

Alkollü içecekler ve tütün ürünleri fiyatları, sigara fiyatlarındaki vergi ayarlamasının sınırlı etkisinin yanı sıra üretici firmalar kaynaklı yapılan artış sonucunda Temmuz ayında yüzde 6,85 oranında artmış, yıllık enflasyon yüzde 82,66 seviyesine yükseldi. Bu dönemde alkol-tütün grubunun aylık tüketici enflasyonuna katkısı 0,30 puan oldu. Yurt içi üretici fiyatları Temmuz ayında yüzde 5,17 oranında artmış, yıllık enflasyon 6,30 puan yükselişle yüzde 144,61 oldu. Alt gruplar geneline yayılan fiyat artışları Temmuz ayında da devam ederken, elektrik, doğal gaz, temel eczacılık ürünleri ve tütün ürünlerindeki fiyat artışları dikkat çekmiştir. Öte yandan, uluslararası petrol ve endüstriyel metal fiyatlarındaki gerilemenin üretici fiyatları üzerindeki etkileri sınırlı da olsa gözlenmeye başlamış, bu dönemde rafine petrol ürünleri ve ana metal fiyatları düşüş gösterdi.