Kontrolsüz protein takviyesi böbrek ve karaciğer sağlığını tehlikeye atıyor

Ankara Üniversitesi (AÜ) Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Fizyopatoloji ile Disiplinlerarası Gıda Metabolizma Klinik Beslenme Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Nuray Yazıhan, spor yapmanın, ruh, beden ve beyin sağlığı için büyük önem taşıdığını söyledi.

Sporun, kalp damar hastalıklarına karşı koruyucu olduğunu vurgulayan Yazıhan, "Düzenli spor yapmak, kalp damar sağlığını destekler, kilo kontrolü sağlar, metabolizmayı düzenler. Düzenli yapan kişilerin kas ve kemik yoğunluğu artar ve osteoporoz riski azalır, yaşlanma süreci yavaşlar." diye konuştu.

Yazıhan, bu yıl yayımlanan yaklaşık 1500 kişinin dahil edildiği araştırma sonucuna göre, egzersiz ve diyetin, meme ve prostat kanserleri başta olmak üzere çoklu kanser türlerinde sadece diyet düzenlemelerine göre çok daha olumlu sonuçlar sağladığının ortaya konulduğunu anlattı.

"Profesyonel sporcularla sağlık için egzersiz yapanlar ayrı değerlendirilmeli"

Profesyonel sporla sağlığın korunması için yapılan egzersizlerin birbirinden farklı olduğunun altını çizen Yazıhan, profesyonel sporcularla sağlık için egzersiz yapanların ayrı değerlendirilmesi gerektiğini söyledi.

Profesyonel sporcuların tempolarını sürdürmek ve başarılı olmak zorunda olduğuna işaret eden Yazıhan, sağlıklarını korumak amacıyla spor yapanlarda ise önerilen egzersiz süre ve türlerinin tamamen farklı olduğuna dikkati çekti.

Yazıhan, spor yapılan dönemde vücudun ihtiyacı olan vitamin ve minerallerin alınması, protein kaynaklarının kişiye uygun sağlanması gerektiğini bildirdi.

Her spor dalının ihtiyacı olan özelliklerin, enerji gereksiniminin, egzersiz programlarının farklı olduğunu vurgulayan Yazıhan, şunları kaydetti:

"Spor dalına bağlı olarak besin ihtiyaçları da değişir. Sağlıklı bir egzersiz programı uygulayacak olan kişilerin veya profesyonel bir sporcunun enerji sistemi, kas iskelet sistemi, eklemleri, solunum ve dolaşım sistemi, hormonları, sinir sistemi, kan ve bağışıklık sistemi düzenli takip edilmeli ve gerekli durumlarda beslenmesi takviyelerle desteklenmelidir.

Başarılı ve uzun süreli profesyonel spor hayatı için stres kontrolü, kaliteli uyku, doğru egzersiz programları, hedefe yönelik zengin içerikli beslenme programları, protein gibi doğru takviyelerle desteklenmek gereklidir. Çoğu sporcunun mide bağırsak sisteminde ve besinleri sindirmeyle ilgili sorunları ve besin eksiklikleri bulunmaktadır. Bu yıl yapılan bir çalışmada, profesyonel sporcuların yarısında mide bağırsak sorunu olduğu, günlük ihtiyaçları olan enerji ve protein gereksinimlerini alamadıkları görülmüştür."

"Yeterince protein alamayan kişilerin kas yapımı da yetersiz olur"

Yazıhan, sporcuların kas yapısı, performansları için protein alımının önem taşıdığını dile getirerek, şu bilgileri verdi:

"Normal sağlıklı yetişkin birinin günlük kilogram başına 0,8-1,2 gram protein alması gerekmektedir. Profesyonel sporcularda günlük ihtiyaç artar ve spor dalına göre değişmekle beraber yaklaşık kilo başına her gün için günde 1,6-2,2 gram önerilmektedir.

Yeterince protein alamayan kişilerin kas yapımı yetersiz olur. Özellikle menopoz ve ilerleyen yaşla beraber kas yıkımı da artar. Bu durumlarda mutlaka düzenli egzersiz yapılmalı, ayrıca hekim bilgisi dahilinde doğru seçilmiş ek aminoasit ve protein destekleri alınmalıdır. Yüksek protein ve enerji alan sporcuların, B vitaminleri başta olmak üzere vitamin mineral ihtiyaçları da artar. Ayrıca terle kaybedilen su ve mineral ihtiyacının da yerine konulması gereklidir. Aktif spor yapan kişilerin spor sırasında veya sonrasında krampları uygun formlarda magnezyum ve diğer elektrolit destekleri ile azaltılabilir."

"Kontrolsüz protein alımı, karaciğer ve böbrek fonksiyonlarını olumsuz etkiler"

Kontrolsüz yüksek doz protein alımının da tehlikeli olduğunu aktaran Yazıhan, "Çok yüksek miktarda kontrolsüz protein alımı, karaciğer ve böbrek fonksiyonlarını olumsuz etkiler. Spor salonlarında gidenlerin, özellikle gençlerin kas yapmak amacıyla abartılı protein tozları, hormonlar, steroidler, farklı büyüme faktörleri kullandıkları görülüyor. Bu tarz uygulamaların sağlık uzmanlarının kontrolleri olmadan bilinçsizce ve kontrolsüz yapılması ise sağlıklarını ciddi riske sokmaktadır" dedi.

Yazıhan, kas geliştirmek için egzersiz yapanların, özellikle de gençlerin sağlıklı ve dengeli beslenme, spor beslenmesi, sporcu takviyeleri konusunda bilgilendirilmeleri ile risk ve faydalarını öğrenmelerinin önemine değindi.