Türk futbolu nereye gidiyor?

Futbolda 2022-2023 sezonu geride kalırken, yeni sezon için transfer süreci her zamanki gibi büyük bir rüzgarla başladı. Sanki Türk futbolunun yönetsel, hukuksal ve mali sorunları yokmuş gibi, medyada büyük ve pahalı transfer haberleri manşetleri süslerken, içinde bulunan mali çıkmaz, kısıtlı sayıdaki insan dışında kimseyi rahatsız etmiyor! Avrupa ve dünyada futbol her yönüyle değişirken Türk futbolundaki yöneticilerin bakış açıları, kulüplerin işleyiş tarzları çağa ayak uyduramıyor ve gün geçtikçe işler içinden çıkılmaz hale geliyor. Son yıllarda başta pandemi süreci olmak üzere birçok nedenden dolayı Türk futbolunda gelirler düşüyor. Ancak kulüpler, buna rağmen fahiş harcamalara, gelirlerinin ötesindeki transferlere devam ediyorlar. Borç yükünün her geçen gün daha da ağırlaşması Türk futbolunu uçurumun eşiğine getirmiş durumda.

Kulüpler yerel rekabetteki üstünlüklerini devam ettirebilmek için daha çok kamu kaynaklarını kullanır ve devletin desteğini daha fazla talep eder hale geldi. Kalitenin ve başarının sadece yerel ligde düştüğünü söylemek mümkün değil elbette. Uluslararası alanda da istediğimiz sonuçların oldukça uzağındayız. Kaynakları doğru kullanamayan ve mali yapıların bir türlü sağlıklı hale getiremeyen kulüplerin, Avrupa alanında da başarılı olabilmesi, rekabet etmesi mümkün görünmüyor. Borç içinde yüzmelerine rağmen harcamalardan geri durmayan kulüplerimizin bu temel problemi çözümlemediği sürece Türk futbolunun içinde bulunduğu sorunlardan kurtulması imkansız görülüyor.

Ligin yayın hakkı için geçen sezon başında yapılan ihalede en yüksek teklif, 2 milyar 105 milyon lirayla belN Sports'tan gelmişti. İlk etapta bu teklif beğenilmeyip ihale iptal edilse de yapılan görüşmeler sonucu taraflar arasında 2 milyar 200 milyon lirada mutabakat sağlandı. Federasyon ve alt ligler için ayrılan pay çıktıktan sonra Süper Lig takımlarının elde ettiği toplam gelir l milyar 716 milyon lira oldu. Yayın gelirleri kulüplerin en önemli gelir kalemi olarak öne çıkarken, bu rakam her yıl daha da aşağıya gidiyor. Sezonu şampiyon tamamlayan Galatasaray, 193 milyon 791 bin lirayla havuzdan en fazla pay alan ekip oldu. Fenerbahçe yayın pastasından 172 milyon 796 bin lira kazanırken, Beşiktaş da kasasına 157 milyon 573 bin lira koydu. Klasmanda 100 milyon 247 bin lira ile Adana Demirspor dördüncü sırada, 97 milyon 917 bin liralık edinimle Trabzonspor ise beşinci sırada yer alıyor.

Yabancı oyuncu kontenjanı sürekli tartışma konusu olan Süper Lig'de. 2022-23 sezonunda 74 ülkeden toplam 311 yabancı futbolcu görev yaptı. Geride kalan sezonda toplam 582 futbolcu forma giydi. Bu oyuncuların 271'i (yüzde 46.5) yerlilerden oluşurken, 74 farklı ülkeden gelen yabancı futbolcuların sayısı 311'i (yüzde 53.5) buldu. Futbolcuların oynama süreleri baz alındığında ise yabancı futbolcuların yüzde 60,9'luk üstünlüğü göze çarpıyor. Ligdeki 19 takımda, Türkiye'de yetişmiş yerli futbolcular 179 bin 920 dakika (yüzde 29,1) forma şansı bulurken, yabancı futbolcular 375 bin 512 dakika (yüzde 60.9) sahada kaldı. Gurbetçi olarak nitelenen yurt dışında yetişmiş Türk asıllı futbolcular ise bu sezon 61 bin 994 dakika (yüzde 10) mücadele etti. Süper Lig'de bir önceki sezon yabancı futbolcuların oynama oranı yüzde 59,6 şeklinde kayıtlara geçmişti.

Türk futbolundaki en büyük problemlerden birisi ise, detaylı izlenmeden, sırf menajerlerin etkisiyle yerli oyunculara bakmadan takımları yabancı futbolcularla doldurmak. Bunda gerekçe ise, Avrupa kupalarında rakiplerle daha iyi mücadele edebilmek olarak gösteriliyor. Oysa son yıllarda gerek kulüp takımları bazında gerekse milli takım bazında gidebildiğimiz yol kısıtlı. Öyle ki ne Dünya Kupası'na katılabildik ne de UEFA organizasyonlarında çeyrek final görebildik. Hal böyle olunca yerli oyuncuların önemi milli takımın ivme yakalaması anlamında büyük öneme sahip. Ancak, işin bu kısmı önemsiz görülerek yine transfer çılgınlığında boğulacağımız bir yaz dönemi geçireceğiz gibi görünüyor!

Türk futbolunda 4 büyükler olarak tabir edilen Galatasaray, Fenerbahçe, Beşiktaş ve Trabzonspor'un Kamuoyu Aydınlatma Platformu'na (KAP) yaptığı son finansal rapor bildirimlerine göre dört kulübün toplam borcu 23,6 milyar TL'ye ulaştı. Geçen sezon 18 futbolcuyu kadrosuna katan Fenerbahçe'nin son mali kongrede açıklanan borcu 7 milyar 686 milyon TL. Sarı-lacivertliler, bu rakamla ilk sırada bulunuyor. Galatasaray borç sıralamasında da ikinci sırada. Geçen sezon 17 futbolcu transfer eden sarı-kırmızılı kulübün toplam borcu 6,65 milyar lira. Borç klasmanında üçüncü sırada Beşiktaş var. Geçtiğimiz sezonu 1 milyar 26 milyon liralık zararla noktalayan ve sezona 18 yeni transferle başlayan siyah-beyazlı kulübün 6,18 milyar lira yükümlülüğü bulunuyor. Bir önceki sezonu şampiyon olarak noktalasa da 539 milyon liralık zarara engel olamayan ve yeni sezona da 14 yeni oyuncuyla giren Trabzonspor ise 3,2 milyar liralık yükümlülükle karşı karşıya.

Beşiktaş, Fenerbahçe, Galatasaray ve Trabzonsporün tüm varlıkları, toplam borcun ancak 3'te 1'ini karşılıyor. Kulüplerin 23 milyarlık borcuna karşılık tüm varlıklar toplamı 7,5 milyar lirada kalıyor. Bu bağlamda kulüplerin öz kaynakları eksi 15,5 milyar lirada bulunuyor. Bir başka deyişle kulüpler, elindeki tüm varlıkları (futbolcular, gayrimenkuller vs) nakte çevirse de 15.5 milyar liralık açık veriyor. (yenisafak.com)