Kaçak ve sigortasız işçi çalıştırmanın maliyeti

Çalışma hayatında, Sosyal güvenlik ve sigortalı olarak çalışma tüm işçilerin en başta ve en temel Anayasal hakkı olduğunu tüm işçi ve işveren kesimlerinin zorunlu olarak bilmesi gerekiyor.

Ancak bazen mevzuat konusunda bilgi eksikliğinden ve bilmemekten, bazen vergi ve SGK prim ödeme yükünden kaçınmak için ve bazen de çalışanların çok yanlış talebiyle (yetim aylığının kesilmemesi veya maaşından icra kesintisi yapılmasını engellemek için) sigortasız işçi çalıştırılma yoluna gidildiği görülebilmektedir.

Ancak, Sosyal güvenlik şemsiyesi altında olmak, başta emeklilik hakkının elde edilmesi ve sağlık hizmetlerinin tüm haklarında yararlanılabilmesi olmak üzere çalışanlara birçok hakkın verildiğinin unutulmaması gerekmektedir.

Söz konusu sigortalı olarak çalışılmasının, Özellikle belirtmek gerekir ki, deneme süresinde de işçinin sigortalı olarak gösterilmesi zorunluluktur.

 

İşverenler, işyerlerine almayı düşündükleri işçi için 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 8'inci maddesi uyarınca, 4/a'lı sigortalıları (SSK), sigortalılık başlangıç tarihinden önce, Elektronik ortamda sigortalı işe giriş bildirgesi ile Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtlarına bildirmek zorundadır.

Dolayısıyla işçi adına, işe başlamadan en geç 1 gün önce, işe giriş bildirgesinin verilmesi gerekmektedir.

Örnekle açıklamak gerekirse, 21.02.2024 tarihinde işe başlayacak olan çalışanın işe giriş bildirgesi SGK Kurum kayıtlarına en geç 20.02.2024 tarihinde Sosyal Güvenlik Kurumuna elektronik ortamda bildirilmelidir.

5510 sayılı Kanunun 8'inci maddesinde, işe giriş bildirgesi ile ilgili bazı istisnaların olduğunu da belirtmek gerekiyor. 

Şöyle ki;

· İnşaat, balıkçılık ve tarım işyerlerinde işe başlatılacak sigortalılar için, en geç çalışmaya başlatıldığı gün işe giriş bildirimi yapılması halinde süresinde yapılmış sayılmaktadır.

· Yabancı ülkelere sefer yapan Gemi, Tanker gibi Deniz ulaştırma araçlarına sefer esnasında alınarak çalıştırılanlar ile Kuruma ilk defa işyeri bildirgesi verilecek işyerlerinde; ilk defa sigortalı çalıştırmaya başlanılan tarihten itibaren bir ay içinde çalışmaya başlayan sigortalılar için, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en geç söz konusu bir aylık sürenin dolduğu tarihe kadar işe giriş bildirimi yapılması halinde, bildirimin süresinde yapılmış sayılacağının da bilinmesi gerekiyor.

· Kamu idarelerince istihdam edilen 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa göre işsizlik sigortasına tabi olmayan sözleşmeli personel ile kamu idarelerince yurt dışı görevde çalışmak üzere işe alınanların, Çalışmaya başladıkları tarihten itibaren bir ay içinde, Kuruma elektronik ortamda bildirilmesi halinde, sigortalılık başlangıcından önce bildirilmiş sayılacağının da bilinmesi gerekiyor. 

Yukarıda belirtilen durumlarda,  işe giriş bildirgesi yasal süresi içinde verilmiş olarak değerlendirildiğinin bilinmesi gerekiyor.

Sigortalının işe giriş bildiriminin eletronik ortamda verilmesi gereken son gün hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil gününe denk geliyorsa tatilin sona erdiği günü takip eden günde verilirse de yasal süresinde verilmiş sayılacağını da hatırlatmak istiyorum. 

Buna göre, "Sigortalı işe giriş bildirgesinin verilmesi gereken yasal sürenin son gününün resmi tatile rastlaması halinde bildirge, resmi tatili izleyen ilk iş günü içinde Kuruma verildiği takdirde süresi içinde verilmiş sayılacaktır."

Örneğin, 01.02.2024 tarihinin Pazar gününe denk gelmesi halinde ve işe başlayacak olan bir sigortalının, işe giriş bildirgesi 02.02.2024 tarihinde, işe giriş tarihi 01.02.2024 olarak belirtilerek verilmesi halinde yasal süresinde verilmiş sayılacağını da belirtmek isterim.

Özellikle belirtmek gerekir ise, Sigortasız işçi çalıştırılması durumunda hem yüklü miktarda idari para cezası uygulanmakta, hem devletin istihdamla ilgili işverenlere vermiş olduğu teşviklerin kesilmesi veya geriye dönük faiziyle birlikte geriye alınması, hem de sigortasız işçiden dolayı prim borcunun faiziyle birlikte ödenme zorunluluğu ile karşı karşıya kalacağını da belirtmek gerekmektedir.

Yukarıda belirtilen duruma göre;

Sigortalı işe giriş bildirgesinin süresinde verilmediğinin Mahkeme kararıyla veya Müfettiş/Denetmen incelemesiyle ya da bankalardan ve diğer kamu kurumlarından alınan yazı veya tutanaklardan tespit edilmesi halinde her bir sigortasız olarak çalıştığı belirlenen sigortalı için iki asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanmakta olduğunu da belirtmek istiyorum.

SGK Kurumuna Elektronik ortamda Aylık prim ve hizmet belgesinin süresinde verilmediğinin Mahkeme kararıyla veya Müfettiş/Denetmen incelemesiyle ya da Bankalardan veya diğer Kurumlarından alınan yazı ve tutanaklardan tespiti ve geriye dönük prim ve hizmet belgesi verilmesi halinde her bir ek/asıl aylık prim ve hizmet belgesi için iki asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacaktır. 

Ayrıca, Sigortasız çalıştırılan işçiler, hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içerisinde İş Mahkemesine başvurarak, sigortasız çalıştırıldıklarını ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları emeklilik hesabında dikkate alınmaktadır.