Bisiklet artık!

Cumhurbaşkanlığı yıllık programlar hazırlıyor ve bunlarda bir takım tedbir, plan ve projeler kamuoyuna duyuruluyor.

2022 yılı planında ‘Yaşanabilir Şehirler, Sürdürülebilir Çevre’ başlıklı bölümünün ‘Kentsel Altyapı’ alt başlığında ‘Çevreci ulaşım modları geliştirilecek ve kent içi ulaşımda motorsuz ulaşım türleri özendirilecektir’ politikası benimsenmişti. (https://www.sbb.gov.tr/2022-yili-cumhurbaskanligi-yillik-programi-25-10-2021-tarih-ve-31639-mukerrer-sayili-resmi-gazetede-yayimlanmistir/)

O sene 3 tedbir belirlenmişti.

Programa göre ‘Bisiklet kullanımını teşvik etmek amacıyla yasal ve finansal destek mekanizmaları hayata geçirilecek’ ve bu tedbiri uygulamada Çevre, Şehircilik ve iklim Değişikliği Bakanlığı ile Yerel Yönetimler sorumlu olacak. Bu tedbir bağlamında ‘Bisiklet Yolları Yönetmeliği’ çerçevesinde 1.000 (bin) km uzunluğunda kent içi bisiklet yolu projesine finansman desteği sağlanacak.

İkinci tedbir: ‘Bisiklet yolu master planı ve uygulama planı hazırlanacak, bu kapsamda yeni bisiklet yolları yapılacaktır.’Bu tedbirde de bakanlık ve yerel idareler sorumlu olacak. Bu noktada; 1.700 km uzunluğundaki Birinci Etap Bisiklet Yolları Uygulama Planı yayınlanacak, Belediyelerden gelecek talepler doğrultusunda yeni bisiklet yolları yapılmasına yönelik destek sağlanacak.

Son tedbir ise ‘Bisiklet paylaşım sistemleri kurulması’dır. Burada da Bakanlık ile belediyeler sorumlu olacak. Belediyelerden gelecek talepler doğrultusunda bisiklet paylaşım projeleri hayata geçirilecek.

Uygulanacak tedbirler sayesinde 2021 yılında 2,100 km olması beklenen Bisiklet Yolu Uzunluğu’nun 2022’de 3,100 km’ye ulaşması hedefleniyordu.

Fakat 2020’de 1.514 km olan bisiklet yolu, 2021’de 1,522 km oldu. 1 yıldaki sadece 8 km uzayabildi.

Gerçekleşme tahmini de program da tutmadı.

***

Cumhurbaşkanlığı’nın 2023 yılı programında de bisikletle ilgili tedbirler vardı. (https://www.sbb.gov.tr/2023-yili-cumhurbaskanligi-yillik-programi-resmi-gazetede-yayimlanmistir/)

İlk tedbir “Bisiklet yolumaster planı ve uygulamaplanı hazırlanacak, bukapsamda yeni bisiklet yollarıyapılacaktır” idi. Bu tedbirden de yine Çevre, Şehircilik ve İklimDeğişikliği Bakanlığı ile YerelYönetimler sorumluydu. Uygulama planı hazırlamaçalışmalarına devamedilecek, belediyelerdengelecek talepler veuygulama planıdoğrultusunda yeni bisikletyolları yapılmasına yönelikdestek sağlanacaktı.

Son tedbir ise “Bisikletpaylaşım sistemlerikurulacaktır” idi. Tedbir yine aynı kurumların sorumluluğundaydı. Belediyelerden gelecektalepler doğrultusunda 3şehirde bisiklet paylaşımprojeleri hayatageçirilecekti. Program dosyasında bunların hangi şehirler olacağı açıklanmamıştı.

Program bu kez biraz daha gerçekçiydi. 2022’de bisiklet yolu uzunluğunun 1,967 km olarak gerçekleşmesini tahmin ederken 2023 için 2,548 uzunluk hedefliyordu.

Tabi bu Ekim 2022’de yayınlanan plan, 6 Şubat’a takıldı. Bir başka deyişle çöp oldu.

***

2024 planı da öncekiler gibi bir önceki senenin ekiminde yayınlandı. (https://www.sbb.gov.tr/2024-yili-cumhurbaskanligi-yillik-programi-resmi-gazetede-yayimlanmistir/)

Bu kez bisikletle ilgili tek tedbir belirlendi. Bu tedbirin ele alındığı başlık da değişti.

“İstikrarlı Büyüme, Güçlü Ekonomi” başlığında yer alan tedbirde şöyle deniliyor:

Sorumlu tüketiminunsurları olan enerji vesu tasarrufu, atığıazaltma, dayanıklı vesürdürülebilir ürünkullanımı, geridönüşüm, ikinci el ürünsatın alma, tamir etme,yürüyüş, bisiklet vetoplu taşımakullanımını artırmayayönelik tüketimdavranışlarınınyaygınlaştırılmasısağlanacaktır.

Tedbiri kim uygulayacak: Çevre, Şehircilik ve İklimDeğişikliği Bakanlığı, Enerji ve Tabii KaynaklarBakanlığı, Sanayi veTeknoloji Bakanlığı, Tarımve Orman Bakanlığı, TicaretBakanlığı, Ulaştırma veAltyapı Bakanlığı, YerelYönetimler, STK'lar.

Tedbirin genel kapsamı geniş olduğu için sorumluları da fazla…

Peki, hedef ne: Mahalli idarelerce hazırlanan planlar dahilindekentlerde, özellikle yeni yerleşim yerlerindebisiklet yollarının planlanması ve hayatageçirilmesi sağlanacak.

***

Son planda yer verilmediği için 2023 planında tahmin ve hedef açısından 2023 yılında toplam bisiklet yolu uzunluğunun ne olduğunu bilemiyoruz.

Konuya ilişkin kişisel araştırmamı 11 Ocak 2022 tarihli “Bisikletli ulaşıma ne kadar hazırız?” başlıklı haber ile aktarmıştım. (https://www.bursagorus.com.tr/ozel-haber/bisikletli-ulasima-ne-kadar-haziriz-h1206.html) Bursa genelinin yanında Yıldırım, Osmangazi ve Nilüfer’in verilerini paylaşmıştım.

Peki, bugün neden bu konuyu hatırlatıyorum?Çünkü bugün, 3 Haziran Dünya Bisiklet Günü.

Evet, olağanüstü şartlar dolayısıyla bisiklet yolu uzunluğuna ulaşılamamış olabilir. Ama daha önemlisi mevcut yolların ne kadar verimli kullanılabildiğidir.

Bakınız, WRI (World ResourcesInstitute) Türkiye’nin 2022araştırmasına göre ülkemizde toplam bisiklet yolu uzunluğuyla Konya ilk sıradadır.

Sizce ikinci sırada hangi şehir vardır? Bu soruya Bursa cevabını vermek güç gelebilir ama durum şu:

Türkiye’de en uzun bisiklet yolu altyapısı 550 km’lik bisiklet yolu ile Konya’da bulunmaktadır.Konya’nın ardından sırasıyla Bursa (368 km), İstanbul (314 km) ve Sakarya (169 m) şehirlerigelmektedir.Büyükşehirlerin yüzde 36’sında bisiklet yolu uzunluğu 26-100 km arasında veyüzde 46’sında bisiklet yolu uzunluğu 1-25 km arasındadır.

Bu veriden hareketle Bursa’nın bisikletli ulaşımını tartışmaya açmak gerek. Üstelik bu park içi bisiklet yolları değil, doğrudan ulaşıma dönük yapılmış yollar.

Ayrıca Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Ana Planı’nda (BUAP-2035) 2018 yılında 356 km olan bisiklet yolu uzunluğunun 2035’e kadar 756 km’ye ulaştırılması da hedefleniyor. (2022)

İyi de bu yollar ne kadar kullanılıyor? Ya da bir başka deyişle neden yeterince kullanılmıyor?

Trafik sorunu ortada! Akaryakıt fiyatları cep yakıyor! Araç almanın hayali dahi kurulamıyor! Yüzlerce km bisiklet yolu var ama bisiklet kullanan tek tük.

Merkezi idare ve yerel yönetim bisiklet yolu için milyonlarca lira yatırımı yapıyor. Ama kent içinde günlük harekete baktığınızda bisikletin oranı konuşmaya değmeyecek düzeyde…

Vatandaş, bisiklet yollarını güvenli mi bulmuyor? Ya da mevcut yollar, vatandaşın kullanımı için elverişli mi değil? Bisiklet yolları, vatandaşın ulaşmak istediği yere mi uzanmıyor? Yoksa vatandaş bisiklet de mi alamıyor?

Vatandaş, çoğu yerde tam ortaya dikilmiş ağaçlar ve otobüs durakları nedeniyle kaldırımda yürüyemiyor. Aynı şekilde bisiklet yollarına araçlar park ediliyor, ticaret haneler çöp yığıyor. Tabi bir başka işgali de kiralık elektrikli scooter’lar yapıyor… Gel de bisiklete bin… Sinir sahibi olur insan…

Kamusal alanda saygınlığı ve ortak menfaate bağlılığı elden bırakmayanlara saygıyla…